Wstać ze snu [notatki do Reguły Św. Benedykta]

"Powstańmy więc wreszcie, skoro Pismo nas budzi i woła: Już pora, abyśmy ze snu powstali. Otwórzmy oczy na przebóstwiające światło. Uważnymi uszami słuchajmy głosu Bożego, który codziennie woła i nas upomina: Jeśli dzisiaj usłyszycie głos Jego, niech serca wasze nie będą twarde. I znowu: Kto ma uszy zdolne słyszeć, niech słucha, co mówi Duch do Kościołów. A co takiego mówi? Przyjdźcie, synowie, słuchajcie mnie; nauczę was bojaźni Pańskiej. Biegnijcie, póki wam służy światło życia, aby was nie pochłonęły ciemności śmierci."

Oto fragment Reguły, który można by sobie recytować lub choćby przypomnieć w chwili przebudzenia, o poranku: „Powstańmy więc wreszcie…” Dlaczego wstawać? Przecież śpi się tak smacznie. Sen nie jest wrogiem życia. Inaczej niż manichejczycy gardzący snem, jako rzekomo odbierającym duchowi godność istoty świadomej, my, chrześcijanie, powinniśmy i sen przyjmować jak dar: odtworzenia sił, wyciszania i selekcji przeżyć dziennych, w końcu i dar jakiegoś oswajania snu śmierci. Sen i jawa, tak jak noc i dzień, nie są to dwie przeciwne rzeczywistości, lecz dwa stany ogarniające wedle Bożego porządku tę samą rzeczywistość stworzenia materialnego. Czy na jawie, czy we śnie – należym do Boga. Błogosławcie Pana, śnie i jawo!
Dlaczego więc wstawać ze snu? Ponieważ „przyszła godzina”. Przedłużanie snu ponad miarę, poddawanie snowi godzin już podatnych dla jawy – jest niesprawiedliwością. Prowadzenie życia we śnie lub jakby we śnie – to niby-życie, letarg, mijanie ludzi i spraw, tak jakby były zjawami sennymi, złudzeniami, fantazjami…

To nie dotyczy tylko rzeczywistości fizycznej. Metafora snu i powstania ze snu opisuje tu nasze życie duchowe. Także tutaj „sen” nie jest wrogiem życia, jest jego sprzymierzeńcem: „snem” tym jest dzieciństwo, czas chodzenia po świecie tak, jakby zaludniała go nasza fantazja nieodróżnialna od faktów. Błogi sen niemowlęcia kontynuuje się jesz- cze przez lata w fantazjach dziecka, w marzeniach nastolatka… A może i potem, gdy już wszyscy wyglądają w nas dojrzałego „stąpania po ziemi”, my uciekamy w sen: sen jakiegoś zastępczego życia? To już jednak byłoby właśnie jak nadmierne jego przedłużanie, przerzucanie go na teren panowania jawy. Snem jest też cały ten czas, w którym Łaska już nam dana i dawana wciąż pracuje zupełnie ukrycie, nie przebijając jeszcze swych ścieżek w wyraźnych rozumowaniach i decyzjach. To „życie ukryte” Łaski w nas. Mnóstwo ukrytej pracy – która jednak zwyczajnie ma zmierzać do „przebudzenia”, czyli wyraźnego, mocnego, świadomego aktu wiary i adoracji, służby Bożej. Pobudka przychodzi z zewnątrz: przychodzi Bóg w jakiejś nie cierpiącej zwłoki sprawie lub nie dającej się zbyć osobie. Jak o poranku w klasztorze: ktoś puka do celi, wywołuje mnie słowem Bożym – i nie odejdzie, póki nie odpowiem. Szczęśliwy, kto ma takie „nawiedzenie”.

Moment przejścia od dojrzewania do świadomego zachowania, działania. „Otwórzmy oczy… Uważnymi uszami słuchajmy…” Tyle właśnie należy do nas w tym dziele, które sprawi łaska.

Powtarza te właśnie słowa Psalmu najpierwsza, jeszcze nocna modlitwa mnisza: „Jeśli dzisiaj usłyszycie głos Jego, niech serca wasze nie będą twarde”. Nolite obdurare corda vestra. Ta „twardość serca” to nie tylko otwarty sprzeciw, ale i mnożenie sobie przeszkód na tej krótkiej drodze, by zaraz wstać, przyjąć następny dzień i „pobiec” nim. Nowy dzień, nowy rok.

Fragment książki "Prosta droga, notatki do reguły św. Benedykta", Paweł Milcarek, Biblioteka Christianitas, Dębogora 2021