3 kwietnia 33 r. – dzień, w którym umarł Jezus

Wielkanoc jest świętem ruchomym (wypadającym, jak niedawno pisaliśmy, w terminie między 21 marca a 25 kwietnia), a więc wcześniejszy o trzy dni Wielki Piątek również ma w różnych latach różne daty, które może dzielić maksymalnie aż 34 dni.

Ale nie zapominajmy, że ukrzyżowanie Jezusa Chrystusa miało miejsce w konkretnym miejscu i czasie. Kiedy? Najbardziej prawdopodobna data to 3 kwietnia 33 r. n.e. Tak wynika z opublikowanego w 1983 r. w piśmie naukowym Nature artykułu Colina J. Humphreys i W. G. Waddingtona. Badacze przedstawili tam wnioski z analizy świątynnego kalendarza żydowskiego, danych astronomicznych, zapisków historycznych (przede wszystkim kroniki historyka żydowskiego Józefa Flawiusza) i informacji podanych w Biblii.

Jezus został zamordowany – jak czytamy w Piśmie Świętym i jak powtarzamy w Credo – w czasie, kiedy prokuratorem Judei był Poncjusz Piłat. Czyli wydarzyło się to między 26 a 36 r. n.e.

Jak wiemy z czterech Ewangelii, Pan Jezus skonał na krzyżu w piątek, dzień przed żydowskim świętem Paschy, czyli 14. lub 15. dnia miesiąca nisan (badacze nie są w tej kwestii zgodni). Zgodnie z żydowskim zwyczajem dzień zaczyna się i kończy zachodem słońca, które wiosną w Izraelu ma miejsce - "przekładając" to nasz zegar - około godziny 19.

Pan Jezus umarł około godziny 15. Świętowanie Paschy zaczynano od rytualnego zabicia baranka, które zwykle miało miejsce między godziną 15 a 17 . Kiedy wschodził księżyc (tej nocy zawsze była pełnia), rozpoczynała się wieczerza paschalna.

14 dzień miesiąca nisan w latach 26-36 wypadł w piątek tylko trzy razy: 11 kwietnia 27 r., 7 kwietnia 30 r. i 3 kwietnia 33 r. Natomiast 15 dzień nisan – 23 kwietnia 34 r. lub w wyjątkowych okolicznościach (kiedy z powodu złych zbiorów zarządzano rok przestępny i dodawano jeden miesiąc do kalendarza) – 11 kwietnia 27 r.

Kwiecień roku 27 to zbyt wcześnie z dwóch powodów. Jan Chrzciciel rozpoczął swoją działalność w 28 lub 29 r., ponieważ czytamy: „Było to w piętnastym roku rządów Tyberiusza Cezara…” (Łk 3,1-2). Chrzest Jezusa w Jordanie nie mógł więc mieć miejsca przed 28 r. Po drugie z niektórych zapisów Ewangelii według św. Łukasza wynika, że Piłat był już prokuratorem Judei przez jakiś czas przed ukrzyżowaniem Jezusa, bo Jezus podczas swojej publicznej działalności, w czasie jednej z podróży do Jerozolimy, usłyszał „o Galilejczykach, których krew Piłat zmieszał z krwią ich ofiar” (Łk 13,1).

Z kolei rok 34 jest datą zbyt późną. Rok ten uważa się za datę nawrócenia św. Pawła, na co wskazują również dane z Jego listu do Galatów (Ga 1,18; 2,1). Ponadto 15. dzień nisan wypadłby w piątek 34 r. tylko wtedy, gdyby do kalendarza tego roku został wprowadzony dodatkowy miesiąc przestępny – a na to nic nie wskazuje.

A więc dwie możliwe daty śmierci naszego Pana Jezusa Chrystusa to: 7 kwietnia 30 r. lub 3 kwietnia 33 r. Tę pierwszą należy wykluczyć z powodu wspomnianego terminu rozpoczęcia działalności Jana Chrzciciela najwcześniej jesienią 28 r. Z Ewangelii według św. Jana wiemy bowiem, że Jezus w czasie swojej publicznej działalności obchodził trzy razy święto Paschy.

Zostaje jedna data – piątek, 3 kwietnia 33 r. A więc dziś wypada 1991. rocznica śmierci, która przyniosła zbawienie całej ludzkości.

Jest jeszcze jedna przesłanka potwierdzająca tę opcję. W Dziejach Apostolskich czytamy, że w dzień Zesłania Ducha Świętego, czyli kilka tygodni po śmierci Jezusa, św. Piotr w słynnej mowie do swoich współbraci Żydów powiedział im, że na ich oczach spełniła się przepowiednia proroka Joela: „Słońce zamieni się w ciemności, a księżyc w krew, zanim nadejdzie dzień Pański, wielki i wspaniały” (Dz 2,14-20). Piotr z pewnością wspomina tu o trzech godzinach ciemności, które zapadły nad Jerozolimą w czasie ukrzyżowania Jezusa, oraz późniejszym zaćmieniu księżyca, które na ziemi jest obserwowane właśnie jako czerwona barwa księżyca.

W latach 26-36 w Jerozolimie miało miejsce jedno częściowe zaćmienie księżyca – 3 kwietnia 33 roku! Zaczęło się ono ok. godz. 18.20 (gdy księżyc był tuż nad horyzontem i gdy pobożni żydzi szczególnie intensywnie mu się przyglądali, czekając na sygnał do rozpoczęcia wieczerzy) i trwało ok. 30 minut.

Ustalenia dotyczące prawdopodobnej historycznej daty śmierci Jezusa niczego nie zmieniają w liturgii Kościoła ani - tym bardziej - w naszej wierze. Ale może warto w tym dniu, w którym zapewne dokonało się nasze zbawienie, jeszcze raz westchnąć do Pana i podziękować Mu za to, że z miłości do nas przyszedł na świat, umarł za nas i nas wybawił?