separateurCreated with Sketch.

Bez mięsa, nabiału i ryb. Tak wygląda Wielki Post na chrześcijańskim Wschodzie

whatsappfacebooktwitter-xemailnative
Łukasz Kobeszko - 27.02.17
whatsappfacebooktwitter-xemailnative
Greccy ojcowie Kościoła nauczali, że nie powinniśmy być zabójcami ciała, ale zabójcami grzechu. Oto jak wygląda post na chrześcijańskim Wschodzie.
Pomóż Aletei trwać!
Chcemy nadal tworzyć dla Ciebie wartościowe treści
i docierać z Dobrą Nowiną do wszystkich zakątków internetu.
Wesprzyj nas

Twoje wsparcie jest dla nas bardzo ważne.
RAZEM na pewno DAMY RADĘ!

Wielki Post w Cerkwi

W powszechnie przyjętej liturgicznej tradycji łacińskiej Wielki Post zaczyna się w Środę Popielcową. W Cerkwi wygląda to inaczej – o ile sam okres postu liczy również mniej więcej 40 dni, to poprzedza go okres czterech niedziel przedpościa. Stanowią one stopniowe, ale konsekwentne wprowadzenie do właściwego przeżycia czasu postnego.

Czytania z Ewangelii w każdą z niedziel pokazują charakterystyczne postawy wobec Boga objawiającego się w codziennym życiu. W rozpoczęciu przyjaźni z Chrystusem potrzebne jest współdziałanie Bożej łaski z otwartym sercem i wolą człowieka.

Wszyscy bohaterowie czytań ewangelicznych przedpościa wykazali pewien wysiłek, aby dotrzeć do Boga, lub doświadczyli trudnych wydarzeń, z których wyciągnęli właściwe wnioski duchowe.

Nie zaczynamy „z marszu”

Przedpoście poprzedza niedziela o Zacheuszu, w której słyszymy fragment Ewangelii wg. św. Łukasza o zwierzchniku poborców podatkowych, który wdrapał się na drzewo sykomory, aby zobaczyć Chrystusa. Po niej następuje niedziela z przypowieścią o dwóch modlących się w świątyni: wyniosłym faryzeuszu osądzającym postępowanie innych i pokornym celniku.

W kolejną niedzielę przygotowawczą słyszymy ewangelię o  synu marnotrawnym. Dwie ostatnie niedziele przed postem przypominają nam Sąd Ostateczny z pytaniem Jezusa o uczynki miłosierdzia oraz wygnanie Adama z raju, które zapoczątkowało historię zbawienia.

Ostatnia niedziela to zarazem także tzw. Niedziela Przebaczenia Win. Podczas wieczornego nabożeństwa ma miejsce specjalny obrzęd. Wierni wymieniają pocałunek pokoju z celebrującym duchowieństwem, diakonami i służbą liturgiczną oraz w miarę możliwości, pomiędzy sobą, wymieniając słowa: „Przebaczcie mnie grzesznemu” i odpowiadając „Bóg przebaczy”.

Aby zacząć post, konieczne jest pojednanie i przebaczenie, wyzbycie się nienawiści, niechęci i wszelkich prób osądzania bliźniego, będącego takim samym grzesznikiem jak my.

W tę niedzielę w przeddzień postu zachęca się również do pojednania i zgody pomiędzy skłóconymi członkami rodzin, małżonkami, sąsiadami czy współpracownikami. W ostatnich czasach dość popularne wśród prawosławnych stało się zamieszczanie próśb o wybaczenie również na portalach społecznościowych.

Srogi post, choć z rozumnym podejściem

Pierwszym dniem Wielkiego Postu jest więc poniedziałek po Niedzieli Przebaczenia Win. Postne zwyczaje prawosławia wydają się współczesnemu człowiekowi bardzo surowe: przez cały ten okres nie powinno się spożywać nie tylko mięsa, ale również nabiału oraz ryb (za wyjątkiem święta Zwiastowania Pańskiego oraz Niedzieli Palmowej i poprzedzającej ją soboty świętego Łazarza, kiedy można spożywać rybią ikrę).

Szczególny nacisk na cielesny post kładzie się w pierwszym tygodniu postu. Niemniej, podobnie jak w innych postach w tradycji prawosławnej, nie chodzi w tym wszystkim o odmierzaną z wagą i linijką ścisłość.

Greccy ojcowie Kościoła nauczali, że nie powinniśmy być zabójcami ciała, ale zabójcami grzechu. Stąd post należy dostosować do własnej sytuacji: zdrowia, wieku i rodzaju wykonywanej pracy.

Liturgia pomaga w przemianie

Prawosławie podczas Wielkiego Postu nie kładzie dużego akcentu na rozważania pasyjne, tak mocno obecne w tradycji rzymskokatolickiej w postaci nabożeństw drogi krzyżowej i Gorzkich żali. Właściwy czas na rozważanie Męki Pańskiej przychodzi tam dopiero w Wielkim Tygodniu.

Wszelkie nabożeństwa odprawiane podczas tego okresu mają służyć naszej przemianie i wyzwoleniu z grzechów, które wciąż zaburzają naszą relację z Bogiem i nie pozwalają w pełni zrozumieć ani docenić wielkości Zmartwychwstania.

Podczas pierwszych czterech dni postu wieczorem w cerkwiach śpiewany jest kanon pokutny świętego Andrzeja z Krety – bogaty językowo, starochrześcijański tekst wzywający do żalu za grzechu, zmiany starego sposobu życia i dostrzeżenia w naszym życiu śladów zapisanej przez Boga historii. W jego trakcie, wielu wiernych wykonuje pokłony twarzą do ziemi, a strofy modlitwy przerywają co raz wezwania „Panie zmiłuj się nad nade mną!”. Kanon jeszcze raz w całości czyta się w czwartek IV tygodnia postu.

W tygodniu zazwyczaj nie sprawuje się Eucharystii – Boskiej Liturgii. W środy i piątki odprawiana jest Liturgia Uprzednio Uświęconych Darów, stanowiąca połączenie wieczerni (odpowiednika nieszporów) z modlitwą za Cerkiew i świat z udzieleniem wiernym Komunii Świętej, choć bez konsekracji. Echem wschodniej tradycji takiej liturgii jest w Kościele rzymskokatolickim nabożeństwo sprawowane w Wielki Piątek.

Sobota IV tygodnia postu poświęcona jest szczególnej czci Matki Bożej. W świątyniach sprawowany jest wówczas akatyst, stanowiący rodzaj rozszerzonej litanii.

Wszystkie niedziele postu

Każda z niedziel postu jest poświęcona innemu wydarzeniu. Pierwsza, nazywana Niedzielą Tryumfu Ortodoksji, wspomina zwycięstwo Kościoła nad przeciwnikami oddawania czci ikonom. Druga przybliża postać świętego Grzegorza Palamasa, greckiego teologa średniowiecznego i twórcy nauki o przebóstwieniu człowieka.

W trzecią - oddaje się szczególną cześć krzyżowi świętemu. W czwartą – wspomina postać innego wybitnego teologa pierwszego tysiąclecia Kościoła – świętego Jana Klimaka – twórcy dzieła „Drabina do raju”.

Piąta niedziela daje wiernym postać świętej Marii Egipcjanki, która nawróciła się z rozwiązłego życia i stała się pustelniczką.  Po niej następuje już Niedziela Palmowa, gdzie – podobnie jak w tradycji łacińskiej – wspomina się wjazd Chrystusa do Jerozolimy i święci palmy.

Okres Wielkiego Tygodnia, mimo że obowiązuje w nim ścisły post, nie przynależy już we właściwym sensie do Wielkiego Postu i stanowi bezpośredni czas rozważania Męki Pańskiej, którego kulminacja przypada podczas Triduum Paschalnego.

Newsletter

Aleteia codziennie w Twojej skrzynce e-mail.

Top 10
See More
Newsletter

Aleteia codziennie w Twojej skrzynce e-mail.