Ks. Karol Faj: Przygotowaliśmy dla nauczycieli ekspercką przestrzeń. Projekt „BEZPIECZNI”

Fundacja Świętego Józefa uruchomiła nowy projekt skierowany dla uczniów oraz katechetów. Projekt „BEZPIECZNI” to seria scenariuszy katechezy na temat prewencji wobec wykorzystania seksualnego. Skąd wziął się pomysł na takie właśnie materiały? Jak powstał? Z czego się składa? Na te pytania odpowiada ks. Karol Faj – ksiądz archidiecezji katowickiej, duszpasterz osób skrzywdzonych oraz koordynator Projektu „BEZPIECZNI”.

Aleteia: Skąd wziął się pomysł, by przygotować właśnie takie pomoce katechetyczne?

Ks. Karol Faj: Choć może dziwnie to zabrzmi, to tak naprawdę samo życie dało nam pomysł na ten projekt. Treści, które powstały w ramach projektu „BEZPIECZNI” są odpowiedzią na wyrażane w różny sposób zapotrzebowanie ze strony katechetów. Można śmiało powiedzieć, że od kilku dobrych lat Fundacja Świętego Józefa coraz częściej słyszała prośby dotyczące tego, by wesprzeć katechetów i przygotować dla nich takie materiały, po które będą mogli sięgać zawsze wtedy gdy będą chcieli poruszyć temat prewencji przed krzywdą czy wykorzystaniem lub też zauważą potrzebę, by w sposób rzetelny uświadamiać uczniów w kwestii budowania własnej godności i świadomości zagrożeń.

Co było dla Ciebie najtrudniejsze i najprzyjemniejsze przy organizacji tego projektu?

Od samego początku koordynowania tego projektu byłem przekonany o prawdziwości słów, że im większe dobro powstaje, tym wymaga to od nas większego wysiłku i należy liczyć się z tym, że pojawią się z czasem dość spore trudności. Chyba najtrudniej było mi przyjąć te sytuacje, w których spotykałem się z niezrozumieniem. Nieraz w rozmowach pojawiały się takie pytania: dlaczego to robimy, po co, jaki jest sens naszych działań... Nie brakowało również takich sytuacji kiedy w rozmowie, nawet z osobami zaangażowanymi w Kościele, czułem, że całkowicie nie widzą potrzeby, by stworzyć tego typu projekt wspierający proces katechizacji. Co – mimo wszystko – utwierdzało mnie w tym, że projekt ma konkretną wartość. 

Wielkim zadowoleniem może być fakt, że na ten moment zdecydowana większość diecezji w Polsce, bo aż 33, złożyła zamówienie na konkretną ilość scenariuszy lekcji religii w formie drukowanej książki dla swoich katechetów. Jest to blisko 14 000 egzemplarzy, które dotrą do katechetów na spotkaniach organizowanych w diecezjach wraz z nowym rokiem szkolnym. Jednocześnie mam takie poczucie, że na największą radość jeszcze musimy trochę poczekać, a będą nią te chwile kiedy zobaczymy zadowolenie i docenienie ze strony katechetów korzystających z przygotowanych dla nich bardzo różnorodnych materiałów. 

Jak ten projekt wpisuje się w sens istnienia katechezy w Polsce?

Katecheza to taka przestrzeń, taki czas, takie spotkanie, gdzie warto, a nawet trzeba poruszać tematy najważniejsze. Sam jestem katechetą i pracuje z dziećmi oraz młodzieżą i jak każdy nauczyciel religii spotykam się z tym, że oprócz tego co fundamentalne i oczywiste na katechezie, a więc odniesienie do Boga, modlitwa, Słowo Boże, historia Kościoła, Tradycja, liturgia, pojawia się potrzeba, by poruszyć treści związane z codziennością życia i tym, co w niej jest nieraz trudne, wymagające, a nawet bolesne.

Do takich bez wątpienia należą: prewencja przed wykorzystaniem, temat krzywdy i zranienia, konfrontacja z tym co o Kościele mówi się w przestrzeni publicznej, podczas rozmów w domach naszych uczniów. 

Co możemy znaleźć w tym projekcie?

Podstawą projektu bezpieczni są scenariusze lekcji religii o charakterze prewencyjnym. Celem tych materiałów jest udzielenie wsparcia dzieciom i młodzieży, tak by wypracowały w sobie umiejętność budowania świadomości na temat własnego prawa do stawiania granic, ochrony intymności, by wiedzieli, jak odpowiednio reagować na niewłaściwe zachowanie ze strony innych osób – nie tylko dorosłych, ale też rówieśników. Scenariusze obejmują wszystkie etapy edukacyjne i na każdy z nich przewidziane są dwa gotowe scenariusze katechez.

Bez wątpienia nowatorską formą tego projektu jest nie tylko to, że poruszone w nich zostają wcześniej wspomniane tematy, ale przede wszystkim to, że każda z tych lekcji ubogacona jest materiałami multimedialnymi. Dla najmłodszych uczniów z pierwszego etapu edukacji są to opowiadania w formie słuchowiska, dla starszych podcasty edukacyjne. Niezaprzeczalnym walorem tych materiałów jest możliwość wykorzystania ich jako spójnego elementu konkretnej katechezy, a jednocześnie jako osobnych treści dostępnych w każdym innym procesie formacji małoletnich.

Należy wspomnieć, że Projekt „BEZPIECZNI” to nie tylko gotowe scenariusze lekcji religii, ale – co mogę śmiało przyznać – bardzo szeroko rozumiana baza wiedzy dla katechetów. Przygotowaliśmy dla nauczycieli taką przestrzeń, w której mogą skorzystać z podcastów eksperckich, gdzie poruszane są m.in. tematy związane z etapami rozwoju dziecka, tym, czego małoletni mogą się spodziewać ze strony dorosłych, jak reagować na symptomy krzywdzenia dziecka, czy też, w jaki sposób komunikować się z uczniami na lekcji w temacie prewencji, intymności. Pojawią się także tematy o tym, co zrobić, szczególnie w przestrzeni szkolnej, kiedy we współpracy wraz z psychologiem, pedagogiem, wychowawcą, dyrekcją szkoły rozpoznajemy pewne symptomy wykorzystania bądź krzywdy wśród naszych podopiecznych. 

Jednocześnie odpowiadając na zapotrzebowanie stałego rozwoju wśród nauczycieli, planujemy przeprowadzać webinary edukacyjne. Chcemy dzięki tej formie ciągle towarzyszyć katechetom, by być dla nich wsparciem, tak by nie zostawiać ich samych z tą tematyką i kwestiami, które podczas korzystania z naszych materiałów będą pojawiać się na bieżąco.

Jakie tematy poruszą te szkolenia?

Już teraz mogę zapowiedzieć, że dwa pierwsze webinary będą bardzo przydatne dla nauczycieli religii. Pierwszy z cyklu „BEZPIECZNI dla nauczycieli” poprowadzony będzie przez autorki scenariuszy: dr hab. Anetę Rayzacher-Majewską oraz Aleksandrę Bałoniak – które w swojej dziedzinie jako osoby od lat zaangażowane w tworzenie scenariuszy lekcji religii są bardzo cenionymi fachowcami. Przybliżą nam one treści obecne w konspektach, opowiedzą o metodach, które pomogą jak najlepiej przeprowadzić lekcje, a także podzielą się tym, jak rodziły się pomysły do konkretnych tematów katechez „BEZPIECZNI”. Kolejne szkolenie zaakcentuje znaczenie profilaktyki w procesie katechizacji, wprowadzi nas w temat współpracy na linii: katecheta – dyrekcja, pedagog, wychowawca, psycholog. Jego prowadzącym będzie ks. Wojciech Bojanowski od lat związany z Centrum Ochrony Dziecka w Krakowie.

Serdecznie zapraszam wszystkich nauczycieli, oczywiście szczególnie katechetów, by skorzystali z naszej oferty, z którą można zapoznać się na stronie: www.katecheza.fsj.org.pl.