Co dalej z mozaikami Marko Rupnika w Lourdes?

Bp Micas podkreślił, że decyzja o powołaniu specjalnej komisji w tej sprawie zrodziła się 11 lutego 2023 r., po spotkaniu z jedną z ofiar przemocy seksualnej w Kościele. „Zarówno rektor sanktuarium Matki Bożej, jak i ja byliśmy głęboko poruszeni jej świadectwem, które było pełne godności i nie zawierało żadnych roszczeń. Chciała nam po prostu powiedzieć, jak wpłynął na nią widok mozaiki ks. Marko Rupnika w Lourdes, na fasadzie bazyliki Matki Bożej Różańcowej” – powiedział biskup Lourdes w wywiadzie dla francuskiego dziennika La Croix. To spotkanie przekonało go, iż do sprawy należy podejść bardzo poważnie i odpowiedzialnie. „Nie poprosiłem komisji o podjęcie decyzji, co powinno stać się z mozaikami, ale o pomoc w dokonaniu świadomego wyboru, którego będę musiał dokonać samodzielnie jako biskup Lourdes” – zauważył francuski hierarcha. 

W skład komisji weszły osoby świeckie i duchowne, mające różne poglądy i doświadczenia, m.in. sędzia, prawnik specjalizujący się w prawach autorskich, specjaliści od sztuki sakralnej, przedstawiciele francuskiego episkopatu i ofiary wykorzystania seksualnego. Bp Micas zauważył, że na początku pytanie postawiono w kategoriach: czy mozaiki powinny zostać pozostawione czy zniszczone. Jednak z czasem okazało się, że aby je usunąć, nie trzeba ich niszczyć, ponieważ nie są przyklejone do ściany bazyliki Matki Bożej Różańcowej (choć w momencie ich instalacji domagał się tego architekt). „Będziemy mogli je zdjąć i, jeśli zechcemy, wyeksponować w innym miejscu. Zniszczenie nie jest jedyną opcją. To był ważny czynnik w mojej decyzji” – powiedział biskup dziennikowi La Croix. Ordynariusz Lourdes dodał, że choć nie obyło się bez emocji, to w a atmosferze szacunku każdy członek komisji miał możliwość przedstawić swój punkt widzenia.

Bp Micas zauważył, że wszyscy członkowie komisji byli zgodni co do tego, że działania Marko Rupnika były niedopuszczalne i że Lourdes musi nadal być miejscem pocieszenia i zadośćuczynienia dla ofiar. Jednak interpretacje tego, jak zachować misję sanktuarium, były różne. Biskup Lourdes stwierdził, że według niektórych członków komisji usunięcie mozaik nic by nie dało, ponieważ traumy ofiar nie można wyleczyć niszcząc wszystko, co by im przypominało o molestowaniu.

Wśród argumentów, które wielokrotnie słyszał, pojawiał się i ten, że trzeba oddzielić człowieka od artysty, że nie powinno się „karać” dzieła za jego autora i że gdybyśmy wymazali wszystkie dzieła artystów, których życie nie było dość przykładne, to poddalibyśmy się spirali cancel culture. Bp Micas stwierdził, że osoby opowiadające się za zniszczeniem mozaik podkreślały, że w Kościele nie można nigdy przedkładać przedmiotu nad człowieka i troska o ofiary musi być najważniejsza.

Ordynariusz Lourdes wyznał, że w całej debacie decydujące było dla niego to, że mozaiki Rupnika są dla ofiar przeszkodą w przyjeździe do tego maryjnego sanktuarium. Jednym z problemów wyraźnie zidentyfikowanych przez komisję okazała się wszechobecność tych dzieł, których w Lourdes nie da się uniknąć. „Trzeba minąć te mozaiki, aby wejść do bazyliki różańcowej, ponieważ pokrywają one fasadę i drzwi. Trzeba także stawić im czoło przechodząc przez plac, aby dostać się do groty, ponieważ zdobią one rampy prowadzące do bazyliki. Ofiary opisywały mi tę rzeczywistość jako dwa ramiona oprawcy, obejmujące je i budzące w nich absolutnie przerażającą traumę. Niestety wiele z nich mówiło, że zamiast doświadczyć tam ramion Niepokalanej obejmującej swe dzieci doświadczały molestujących je ramion ks. Rupnika” – powiedział bp Micas. Dodał, że Lourdes jest miejscem miłosierdzia i odnowy, gdzie ludzie skrzywdzeni przez życie i przez Kościół muszą zajmować centralne miejsce. „To jest szczególna łaska tego sanktuarium: nic nie powinno przeszkadzać ofiarom w odpowiedzi na orędzie Matki Bożej zapraszającej ich do przybycia tutaj na pielgrzymkę” – dodał ordynariusz Lourdes.

Pytany o to, jaka jest jego decyzja w sprawie przyszłości mozaik Marko Rupnika w tym maryjnym sanktuarium, bp Micas stwierdził, że jest głęboko przekonany, iż pewnego dnia będą musiały zostać usunięte, na razie jednak postanowił tego jeszcze nie robić, ponieważ temat jest gorący i budzi dużo emocji. Wprowadzone zostaną jednak pewne ograniczenia. „Postanowiłem, że od tej pory mozaiki nie będą już podkreślane, jak to miało miejsce do tej pory, przez efekty świetlne podczas procesji maryjnej. To pierwszy krok” – zauważył ordynariusz Lourdes.

Dodał, iż ma świadomość, że ta połowiczna decyzja wielu może rozczarować. „Czas na rozeznanie już minął. Teraz nadszedł czas, aby szukać wsparcia, aby uniknąć dalszego rozdzierania Kościoła. Byłem trochę arogancki lub naiwny sądząc, że uda mi się dotrzeć do końca tej drogi w ciągu kilku miesięcy” – podkreślił francuski biskup.

Na zakończenie bp Micas wyznał, iż chciałby powiedzieć ofiarom, że ich życie i ich osoby są nieskończenie lepsze od najpiękniejszego dzieła sztuki i że nadal będzie pracował nad umacnianiem tego przekonania.

Sanktuarium w Lourdes nie jest jedynym miejscem, gdzie dzieła ks. Rupnika oraz jego współpracowników stały się problemem. Warsztat Rupnika odpowiadał za projekty dla ponad 200 przestrzeni liturgicznych na całym świecie, w tym w Fatimie, Watykanie, sanktuarium w Waszyngtonie, bazylice przy grobie św. o. Pio i krakowskiego sanktuarium św. Jana Pawła II.

Bp Micas od chwili powołania komisji powtarzał, że zdaje sobie sprawę z tego, iż przedstawiciele wielu innych katolickich sanktuariów i kościołów będą przyglądali się decyzji, która zapadnie w Lourdes. Wskazał jednocześnie, że każdy musi temu wyzwaniu sam stawić czoła, a jego decyzja jest podejmowana dla Lourdes, gdzie przybywają ludzie chorzy, słabi i skrzywdzeni.