Kościół w Szwajcarii: 510 oskarżonych i 921 ofiar nadużyć seksualnych

Korpus źródeł obejmował głównie tajne archiwa, a także archiwa komisji ekspertów ds. nadużyć seksualnych Konferencji Episkopatu Szwajcarii i poszczególnych diecezji. Archiwa państwowe i prywatne (archiwa państwowe, archiwa szkół i domów kościelnych itp.) nie zostały uwzględnione lub zostały uwzględnione jedynie jako uzupełnienie.

Zgodnie z wynikami badań, większość poszkodowanych to mężczyźni (56 proc.), w 39 proc. przypadków poszkodowaną osobą była kobieta. W 5 proc. przypadków płeć nie mogła być jednoznacznie określona. Poza kilkoma wyjątkami, oskarżonymi są mężczyźni.

Prawie trzy czwarte spraw (74 proc.) świadczy o wykorzystywaniu seksualnym nieletnich. W 12 proc. przypadków nie można było jednoznacznie określić wieku ofiary. W 14 proc., co najmniej co siódmy przypadek dotyczył osoby dorosłej.

Oprócz 1002 przypadków, zidentyfikowano 30 przypadków nadużyć seksualnych, w których oskarżone osoby mają lub miały związek ze szwajcarską instytucją Kościoła katolickiego, ale sam czyn miał miejsce za granicą.

Podczas prezentacji w Zurychu zespół badawczy podkreślił, że projekt pilotażowy był w stanie zarejestrować jedynie niewielką liczbę przypadków. Spektrum sięga od problematycznych przekroczeń granicy do najpoważniejszych, systematycznych nadużyć. W badaniu podkreślono również, że „z reguły skazani sprawcy byli karani przez Kościół bardzo łagodnie lub wcale”.

Zasadniczą zmianę w tym podejściu można było zaobserwować dopiero w XXI wieku, „kiedy postępowanie Kościoła katolickiego w sprawach nadużyć coraz częściej wywoływało skandale”. Tak więc dopiero po przełomie tysiącleci Konferencja Episkopatu Szwajcarii wydała wytyczne dotyczące postępowania i zapobiegania przypadkom nadużyć seksualnych oraz powołała diecezjalne komisje ekspertów do rozpatrywania zgłoszonych przypadków. Jeśli chodzi o sześć szwajcarskich diecezji, diecezjalne komisje ekspertów do dziś wykazują różne stopnie „profesjonalizacji”. Częściowo brakuje jasnych procedur, a w niektórych przypadkach ich wdrażanie zawodzi.

Jeśli chodzi o przyszłość i możliwe dalsze kierunki badań, zespół badawczy sugeruje, że „różne pytania badawcze pod względem treści i metodologii” powinny być kontynuowane.

Biskup Bazylei Felix Gmür, po opublikowaniu pilotażowego badania na wypowiedział się na jego temat. Nakreślił przy tym również środki zaradcze.

Bp Gmür powiedział wprost: „Końcowy raport Uniwersytetu w Zurychu na temat nadużyć seksualnych w Kościele rzymskokatolickim w Szwajcarii jest szokujący i niepokojący”. Zbyt wielu zwierzchników kościelnych działało nieodpowiedzialnie przez dziesięciolecia.

Raport mówi o 1002 przypadkach. „Za każdą liczbą kryje się osoba, twarz, życie, które zostało zniszczone”, przypomina bp Gmür. Dziewięciu członków Konferencji Episkopatu Szwajcarii uznaje to cierpienie, a także „winę Kościoła”. Powiedział, że „biskupi zrobią wszystko, co w ludzkiej mocy, aby zapewnić poszkodowanym sprawiedliwość i zapobiec wykorzystywaniu seksualnemu w przyszłości”.

Członkowie Konferencji Episkopatu – tj. pięciu biskupów diecezjalnych, administrator apostolski Lugano i dwóch opatów terytorialnych – chcą wziąć odpowiedzialność i działać, podkreślił bp Gmür i dodał: „Dlatego też, wraz z organami kantonalnymi i zgromadzeniami zakonnymi, zdecydowaliśmy się na wstępne działania. Stworzymy i sfinansujemy niezależne biura badawcze”. Jego zdaniem powinno to ułatwić zgłaszanie nadużyć i przypadków podejrzeń oraz szybkie podejmowanie niezbędnych kroków. 

„Od teraz wszystkie istotne dokumenty muszą być przechowywane w archiwach bez ograniczeń czasowych”, podkreślił. Powinno to przeciwdziałać zapominaniu i ukrywaniu oraz zapewnić dalszą skuteczną pracę. Ponadto zarządzanie zasobami ludzkimi i dobór kandydatów na kapłanów muszą zostać sprofesjonalizowane. „W tym celu w przyszłości wszyscy kandydaci będą musieli przejść jednolite testy psychologiczne w ramach szkolenia w zakresie opieki duszpasterskiej”, ogłosił bp Gmür.

Członkowie wszystkich trzech organów zlecających badanie (Konferencja Biskupów, Konsulta Zakonów i Rzymskokatolicka Centralna Konferencja Szwajcarii) zobowiązali się do przestrzegania nowych zasad postępowania w przypadku nadużyć. W pisemnym zobowiązaniu wszyscy zwierzchnicy kościelni stojący na czele diecezji, wspólnot lokalnych i zgromadzeń zakonnych deklarują, że nie będą już niszczyć żadnych akt związanych z przypadkami nadużyć lub dokumentujących sposób, w jaki sobie z nimi radzili.

Już w czerwcu 2023 r. trzy instytucje, które zleciły badanie, postanowiły kontynuować współpracę z Wydziałem Historycznym Uniwersytetu w Zurychu i przyznać mu kontrakt na kolejny projekt badawczy na lata 2024-2026 o wartości 1,5 mln franków szwajcarskich (1,569 mln euro).

tom (KAI)/ dd (Aleteia)