Pole pasterzy – tutaj zabrzmiało „Chwała na wysokości Bogu” [zdjęcia]

Nazwę Beit Sahour dosłownie można przetłumaczyć jako „dom dozorców” lub „dom stróżów nocnych”. Chrześcijanie zaś od zawsze tę okolicę nazywali osadą/wioską pasterzy.

Pierwsze wzmianki o tym miejscu znaleźć można już w… Księdze Rodzaju. Prawdopodobnie to te tereny miał na myśli autor natchniony, gdy opisywał losy Racheli i Jakuba: „A Rachela umarła i została pochowana przy drodze do Efrata, czyli Betlejem. Jakub ustawił stelę na jej grobie. Kamień tam stoi na grobie Racheli po dziś dzień. Izrael wyruszył w drogę i rozbił namioty poza Migdal-Eder” (Rdz 35,19–21). Migdal-Eder, inaczej „Wieża trzody” w Targumie Pseudo-Jonatana tłumaczona jest jako miejsce, „w którym na końcu czasów objawi się Mesjasz”. Istnieje zatem nurt tradycji żydowskiej, który okolice Betlejem utożsamia z Migdal-Eder.

O Betlejem i jego okolicach czytamy także w Księdze Rut. Lektura tej biblijnej księgi uświadamia, że oddalona o ok. 8 km od Jerozolimy miejscowość była bogata w pola uprawne; nie brakło także pastwisk dla licznej trzody. To gdzieś tutaj Booz okazał przychylność Rut Moabitce, gdy ta postanowiła zbierać kłosy na jego polu:

Bez wątpienia jednak najbardziej znanym wydarzeniem biblijnym, które dokonało się w okolicach Betlejem, jest to opisane w drugim rozdziale Ewangelii Łukasza:

Wątpliwości nie pozostawia tradycja chrześcijańska. Z listów św. Hieronima dowiadujemy się, że dzisiejsze Beit Sahour uznawane było za miejsce, w którym pasterzom objawiona została nowina o narodzinach Zbawiciela. Autor przekładu Biblii na łacinę tak opisywał podróż Pauli: „Zeszła następnie do wieży Ader, tzn. [wieży] trzody, w pobliżu której Jakub pasł trzody i gdzie pasterze, podczas gdy trzymali straż w nocy, dostąpili łaski, aby usłyszeć: Chwała…” (Epistula, 147).

O kościele znajdującym się w dolinie w pobliżu Betlejem wspominała także Egeria, pątniczka z IV wieku. O Polu pasterzy pisała: „Jest tu teraz wielki ogród otoczony zgrabnym murem, a także wspaniała grota z ołtarzem”. Istnieje inne świadectwo, pochodzące z VII wieku, potwierdzające istnienie kościoła „około mili na wschód od Betlejem”.

Dotychczasowe prace badaczy jasno wskazują, że w okolicach Betlejem jeszcze w czasach przedchrześcijańskich znajdowała się osada. Podczas wykopalisk odnaleziono fragmenty sprzętów domowego użytku, których pochodzenie datuje się na epokę późnego brązu i żelaza (tj. ok. 800–550 r. przed Chr.). Odkryto też liczne groty, które noszą ślady zamieszkania. Nie brak także śladów kamiennych cystern, cmentarzy czy młynów.

W czasach bizantyjskich z kolei na terenach tych zaobserwowano rozkwit życia monastycznego. Oddalenie od Betlejem dało sposobność do modlitewnego skupienia, a jednocześnie żyzna ziemia umożliwiała utrzymanie się z pracy własnych rąk. Badania archeologiczne (prowadzone od XIX wieku) odkryły przed uczonymi ruiny kompleksu monastycznego. Odnaleziono tutaj groty, prasy do ziarna i oliwek, a także ceramikę. Dzięki badaniom wiemy, że wspólnota mnichów prowadziła m.in. działalność rolniczą.

W IV-V wieku na Polu pasterzy znajdował się kościół (możliwe, że ufundowany jeszcze przez cesarzową Helenę). Został on rozbudowany w VI wieku. Niestety, zrównany został z ziemią w czasie najazdów muzułmańskich dwa wieki później.

Dzisiejsze Beit Sahour niczym nie przypomina rolniczo-pasterskich terenów sprzed wieków. To 14-tysięczne, prężnie rozwijające się miasteczko na terenach należących do Autonomii Palestyńskiej. W większości zamieszkane jest przez chrześcijan różnych obrządków; około 20% tutejszej ludności wyznaje zaś islam.

W latach 1953–1954 na jednym z tutejszych wzgórz franciszkanie z Kustodii Ziemi Świętej postanowili wznieść maleńkie sanktuarium nazwane „Gloria in excelsis”. Powstało ono – podobnie jak kilka innych świątyń w Ziemi Zbawiciela – według projektu Antonia Barluzziego. Kościółek, zbudowany na planie dziesięciokąta, swoim kształtem nawiązuje do pasterskiego namiotu. Nad wejściem góruje figura anioła, w środku zaś, na ścianach, znajdują się freski przedstawiające biblijne sceny, m.in. narodzenie Dzieciątka czy ukazanie się anioła pasterzom. Światło wpadające do środka przez kopułę ma przypominać o blasku, który w momencie objawienia „rozlał się” na śpiących w tej okolicy pasterzy. Co ciekawe i warte odnotowania, to niewielkie sanktuarium wznosi się ponad naturalną grotą, na tyle przestronną, że mogła pomieścić stado owiec.