Czy świat bez cierpienia nie miałby sensu? Refleksja teologiczna

Tygodnik "The Tablet" pochyla się nad odwiecznym filozoficzno-teologicznym dylematem - teodyceą. Istotą zagadnienia są próby pogodzenia dobroci Boga z istnieniem ludzkiego cierpienia.

W uproszczeniu dylemat ten przedstawić można następująco: "Gdyby Bogu naprawdę zależało, zatrzymałby cierpienie. Albo więc nie może i wówczas nie jest wszechmocny, albo mu na tym nie zależy i wówczas nie jest wszechmiłosierny. Obie doktryny o Bogu nie mogą być prawdziwe".

Dziennikarz Clifford Longley przytacza tu historię słynnego sporu, jaki toczyli ze sobą Wolter i Gottfried Leibniz. Impulsem dla tego sporu stało się niszczycielskie trzęsienie ziemi, jakie w 1755 r. zrównało z ziemią Lizbonę. Według różnych szacunków życie straciło wówczas od 10 do nawet 40 tys. osób w samym jedynie mieście.

Pogląd Leibniza głosił tu, iż mimo wszystko żyjemy w najlepszym z możliwych światów. Wolter, wyśmiawszy tę tezę w swojej powiastce "Kandyd", uznany został powszechnie za zwycięzcę sporu. Z przekonaniami francuskiego filozofa nie zgadza się jednak Longley.

"Samo istnienie znanego nam świata zależy od spójności praw naukowych i gwarantowanego związku między przyczyną a skutkiem. To te czynniki są powodem istnienia cierpienia, a nie tajemniczy wyższy cel, dzięki któremu cierpienie okazuje się w jakiś sposób duchowo korzystne" - wyjaśnia publicysta.

"Świat jest taki, jaki jest, a cierpienie istnieje w nim, ponieważ jest to jedyna racjonalna opcja. Gdyby Bóg interweniował, by zapobiec trzęsieniu ziemi w Lizbonie, musiałby interweniować, by zapobiegać wszystkim trzęsieniom ziemi i wszystkim innym katastrofom, tak naturalnym, jak i spowodowanym przez człowieka. (...) to cena, jaką płacimy za życie w świecie, który ma sens - jedynym możliwym świecie, jaki potrafimy sobie wyobrazić. Leibniz miał rację (...)" - podsumowuje autor "The Tablet".

"The Tablet", Wielka Brytania

Abp Paolo Pezzi posługuje w Rosji od 1993 r. Od przeszło 15 lat sprawuje zaś funkcję ordynariusza Moskwy. Po blisko trzech dekadach pracy w tym trudnym misyjnym terenie włoski duchowny podkreśla konieczność podtrzymywania dialogu z prawosławiem oraz oferowania przebaczenia"bez warunków wstępnych, tak jak przebaczał Jezus na krzyżu". Hierarcha przyznaje jednocześnie, że stosunki Kościoła katolickiego z Cerkwią uległy w ostatnim czasie ochłodzeniu, a dialog teologiczny utknął.

"Kościół katolicki w Rosji przeżywa dziś szczególny moment łaski, ponieważ w sytuacji, w której się znajdujemy, jest niemal zmuszony do odzyskania poczucia własnej obecności" - zaznacza abp Pezzi. Wobec utwardzenia stanowiska reżimu względem katolików, wierni stają przed "ważnym i dramatycznym wyzwaniem" przeżywania swojej tożsamości "w pokoju i wolności". W obliczu lęku, wątpliwości i niepewności rosyjscy katolicy "proszą o pocieszenie, towarzyszenie, proszą, by nie pozostać samemu" - dodaje moskiewski ordynariusz.

"Jesteśmy przekonani, że przebaczenie, oczyszczenie pamięci historycznej i dialog są warunkami sprawiedliwego pokoju" - podkreśla duchowny. "Wola Stolicy Apostolskiej jest jedyną realną i konkretną propozycją pokoju, ponieważ papież jest jedynym, który dzisiaj nie ma na uwadze własnych interesów, ale dobro jednostek, narodów i krajów" - konkluduje.

"Omnes", Hiszpania