„Orzeł. Ostatni patrol”. Niewyjaśniona tajemnica z II wojny światowej…

Kiedy w 1938 roku zwodowano dumę polskiej marynarki wojennej – okręt ORP „Orzeł” – niewielu spodziewało się, że już rok później stanie się on bohaterem walk na morskich głębinach. Pewnie nikt jednak nie przypuszczał, że osiem dekad później okręt i jego załoga zostaną także... bohaterami filmowymi.

O przywrócenie pamięci „Orła” i jego załogi na dużym ekranie upomniał się Jacek Bławut, reżyser i pasjonat historii:

Zafascynował go ten podwodny 84-metrowy kolos, zdolny do zanurzenia się na głębokość 100 metrów. Ale jeszcze bardziej pochłonęła go historia 60 dzielnych chłopaków, którzy mieli na kilkanaście dni wypłynąć w morze, a nigdy nie powrócili ze swojej misji. Jaki spotkał ich los? Tego nie wiemy do dzisiaj.

Próby rekonstrukcji wydarzeń wciąż pozostają nieodgadnione. Wraku „Orła” nigdy nie odnaleziono. Jedną z prawdopodobnych wizji snują filmowi twórcy.

Gdy „Orzeł” wyruszał w swoją ostatnią podróż na plażach Dunkierki trwała gorączkowa ewakuacja alianckich żołnierzy. Załoga supernowoczesnego okrętu, ukrytego w głębinach Morza Północnego, czekała na rozkazy. Młodzi chłopcy obsługujący okręt to kwiat polskiej marynarki wojennej. Doskonale wyszkoleni. Mieli na koncie brawurową ucieczkę z Tallina i zatopienie niemieckiego transportowca „Rio De Janeiro”.

Morze w tym rejonie usiane było podwodnymi minami i bombami głębinowymi. Obszar z wody patrolowały nieprzyjacielskie okręty, zaś z powietrza – samoloty wroga. Zapewne załoga walczyła ze strachem przed śmiercią, z coraz większym fizycznym oraz psychicznym wycieńczeniem. Kiedy okręt przechodził przez pole minowe, zaczepiał o łańcuch, ocierający się o burty. Były to sytuacje na krawędzi śmierci.

Wewnątrz pływającej metalowej puszki atmosfera zapewne była gęsta od emocji. Czaił się wróg niewidoczny, ukryty w klaustrofobicznym wnętrzu okrętu.

Na swój ostatni patrol wypłynęli 23 maja 1940 r. Kolejne rozkazy dowódca otrzymał na początku czerwca. Nie potwierdził ich, co nie wzbudzało niepokoju. Była to jedna z taktyk, aby nie zdradzić współrzędnych jednostki. 5 czerwca wydano polecenie powrotu do bazy. To się jednak nie stało. Wtedy już było wiadomo, że jednostka nigdy nie wróci.

A byli to przecież prawdziwi ludzie, „z krwi i kości”, a nie bohaterowie, zapisani na kartach historii. Jacek Bławut podkreśla:

Zdjęcia do filmu kręcono w specjalnie zbudowanym obiekcie. Wykorzystano również makietę, którą można oglądać w Muzeum Marynarki Wojennej w Gdyni. Autorka scenografii Marcelina Początek-Kunikowska wyjaśnia:

Twórcy zrobili kilka skrótów filmowych. Połączyli m.in. mesę oficerską z podoficerską, ale reszta pozostała bez zmian. Początkowo myśleli, czy nie powiększyć niektórych przestrzeni lub nie usunąć jakiegoś elementu. Ostatecznie wymiary pozostały takie, jak w prawdziwym „Orle”.

W ramach przygotowań zamknęli się w kontenerze portowym. Chcieli poczuć, jak to jest w konstrukcji, która unosi się w górę i dół, trzęsie się i nie ma kontaktu z ziemią. Filmowa scenografia została umieszczona na platformie, która ciągle nią ruszała, przechylała nawet do 30 stopni. To dodatkowo pomagało aktorom poczuć się, jak członkowie załogi w czasie sztormu, manewrów okrętu, wybuchu bomb.

Przy realizacji scenografii pracowali historycy, oficerowie i marynarze, którzy służyli na bliźniaczym okręcie ORP „Sęp”. Film w kinach od 14 października.