5 dawnych papieży, którzy mocno przysłużyli się nauce

Przez większą część dziejów papiestwa następcy św. Piotra zajmowali się również sprawami typowo świeckimi. Oto piątka, która przysłużyła się nauce.

Który papież był z wykształcenia lekarzem? Jaki rozpoczął zwyczaj papieskiego mecenatu nad artystami? I komu zawdzięczamy badania archeologiczne w Rzymie?

Sprawdźcie, który z dawnych następców św. Piotra szczególnie przysłużył się nauce!

Grzegorz I Wielki

Jeden z trzech papieży noszących przydomek „Wielki” zasłynął przede wszystkim jako reformator kościelnej muzyki, który dał światu chorał gregoriański. Oprócz tego papież napisał też „Komentarz do księgi Hioba”, gdzie przedstawił dziwaczną formę mistycznej matematyki. Uważał mianowicie, że każda liczba w Piśmie Świętym ma jakiś ukryty sens, który trzeba odnaleźć. Przykładowo, 6000 wielbłądów jakie miał Hiob, miały oznaczać 3 cnoty teologiczne pomnożone przez dwie płcie, które powinny je praktykować i przez 1000, czyli sześcian liczby 10 (liczba przykazań).

Brzmi to, delikatnie mówiąc, ekscentrycznie, ale miało swój wkład w rozwój nauki. Grzegorz Wielki swym autorytetem pokazał, że świat i zdarzenia na nim mają racjonalny sens, którego należy poszukiwać. Zapowiadało to zasadę „wiara poszukująca zrozumienia”, która była ideową podwaliną do otwierania pierwszych uniwersytetów.

Sylwester II

Pontyfikat tego papieża, przypadający na przełom I i II tysiąclecia, był jedynym okresem w historii, gdy na Tronie Piotrowym zasiadał bez wątpienia najbardziej wykształcony człowiek ówczesnej łacińskiej Europy. Gerbert z Aurillac, bo tak się naprawdę nazywał, był w tamtych czasach nie mniejszym autorytetem w sprawach matematyki i astronomii, jak prawa kanonicznego. Konstruował przyrządy naukowe takie jak globusy czy liczydła i kolekcjonował manuskrypty.

Doskonale znał literaturę starożytną – Wergiliusza, Senekę czy Horacego, we wcześniejszych stuleciach nierzadko potępianych. Papież wielokrotnie atakował w swych wypowiedziach ignorantów, którzy nie podzielali jego zamiłowania do wiedzy. Niestety, jego pontyfikat trwał tylko 4 lata, z czego przez połowę był pozbawiony realnej władzy. Na kolejnego równie światłego człowieka Europa musiała czekać kilka dziesięcioleci.

Jan XXI

W XIII wieku właściwie wszyscy papieże byli dobrze wykształceni, co nie powinno dziwić, gdyż wiek ten stanowi apogeum kulturowego rozwoju średniowiecznej Europy. Z nich wszystkich jednak to Jan XXI wniósł największy wkład w rozwój ówczesnej nauki. Jako Piotr Hiszpan (choć był Portugalczykiem) napisał podręcznik logiki, który obowiązywał na europejskich uczelniach przez kolejne trzy stulecia. Jan XXI zasłynął też jako jedyny w historii papież z wykształcenia będący lekarzem – służył między innymi na dworze jednego ze swych poprzedników, Grzegorza X. Pisał także poświęcone medycynie traktaty stanowiące między innymi przegląd stosowanych wówczas ziół.

Mikołaj V

Kolejnym okresem wzmożonych naukowych i kulturalnych zainteresowań papiestwa były czasy renesansu. Pierwszym z papieży, których nazwać możemy humanistami, był papież-bibliofil Mikołaj V. Do historii przeszedł jako fundator słynnej Biblioteki Watykańskiej, sam również namiętnie kolekcjonował manuskrypty.

Już przed objęciem urzędu pracował we florenckiej bibliotece, gdzie sporządził katalog tamtejszych zbiorów. Poza tym odbudował część starożytnych akweduktów, wyremontował sporo rzymskich ulic i rozpoczął zwyczaj papieskiego mecenatu nad artystami, którzy w następnych dekadach mieli stworzyć w Rzymie wiele światowej klasy dzieł sztuki.

Benedykt XIV

Ten osiemnastowieczny papież w dużej mierze utożsamiał ideał oświeceniowego króla-filozofa. Obniżył podatki i jednocześnie naprawił finanse Państwa Kościelnego, z okazji roku jubileuszowego 1750 rozbudował rzymskie szpitale. Z ciemnotą walczył jako papież (potępił m.in. wiarę w istnienie wampirów, pogromy Żydów czy prześladowania Indian, zdjął z Indeksu Ksiąg Zakazanych prace Galileusza) jak i jako głowa państwa zakładając nowe wydziały na papieskich uczelniach poświęcone głównie naukom ścisłym.

Był pionierem badań archeologicznych w Rzymie, otworzył też na rzymskich uczelniach wydziały historii starożytnej. Stworzył również elitarną grupę 25 naukowców, do których przyjął też (pomimo oporu bardziej konserwatywnych dostojników!) Laurę Bassi, pierwszą w dziejach Europy kobietę, która objęła etat profesora na wydziale fizyki wyższej uczelni.

BONUS: Urban VII

Urban VII często pojawia się w różnych zestawieniach papieży – pełnił bowiem urząd najkrócej w dziejach, zaledwie 12 dni. Czego można dokonać w niecałe dwa tygodnie? A na przykład przejść do historii jako twórca pierwszych w historii zakazów palenia. Papież zagroził ekskomuniką każdemu, kto robi to w obrębie kościoła. Jak widać, jak się chce, to brak czasu nie jest żadną wymówką.

Źródło: G. Minois, “Kościół i nauka. Dzieje pewnego niezrozumienia”

Czytaj także:
5 nieznanych miejsc w Watykanie [zdjęcia]

Czytaj także:
Kurwatura – czym jest ten atrybut biskupa? Katopedia odc. 20