Kiedy nie ma dookoła ludzi, ty bądź człowiekiem. Obchody XXII Dnia Judaizmu

Ogólnopolski Dzień Judaizmu został ustanowiony przez Konferencję Episkopatu Polski w 1997 r. Jego celem jest rozwój dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, a także modlitwa i refleksja nad związkami obu religii.

Kadisz, czyli modlitwą za zmarłych na największym cmentarzu żydowskim w Europie środkowo–wschodniej, nabożeństwo Słowa Bożego prowadzone przez abp. Grzegorza Rysia i rabina Dawida Szychowskiego, a także wydarzenia kulturalne złożyły się na centralne obchody XXII Dnia Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce. Odbyły się one w czwartek 17 stycznia w Łodzi.

Główne uroczystości rozpoczęły się poranną modlitwą kadisz, czyli modlitwą za zmarłych na największym cmentarzu żydowskim w Europie środkowo–wschodniej, który znajduje się przy ul. Brackiej 40 w Łodzi. Znajdują się tam groby mieszkańców dawnej i obecnej Łodzi żydowskiej, pochowani są też męczennicy Litzmannstadt Getto.

Modlitwie przewodniczyli rabin Łodzi Dawid Szychowski i bp Rafał Markowski, przewodniczący Komitetu KEP ds. Dialogu z Judaizmem. Rabin Szychowski odśpiewał Psalm 130, a bp Markowski odczytał go w języku polskim.

Następnie Michael Schudrich, naczelny rabin Polski, odmówił “El Male Rachamim” – żydowską modlitwę za zmarłych, a metropolita łódzki abp Grzegorz Ryś odczytał Psalm 16, który jest wyznaniem wiary człowieka zagrożonego śmiercią.

Kolejnym punktem obchodów było sympozjum na temat relacji chrześcijańsko-żydowskich, zorganizowane w Centrum Dialogu im. Marka Edelmana.

Obchody zwieńczyło centralne nabożeństwo Słowa Bożego, prowadzone przez abp Grzegorza Rysia i rabina Dawida Szychowskiego, które celebrowane było w namiocie ustawionym na Starym Rynku w Łodzi, w pobliżu miejsca zburzonej przez Niemców w czasie wojny Synagogi Alte Szil. Po nabożeństwie odbył się wieczór z kulturą zatytułowany „Kobiety w Biblii”.

Czytaj także:
Dlaczego w Kościele obchodzimy Dzień Judaizmu?

Łódź związana z judaizmem

Wybór Łodzi na miejsce tegorocznych obchodów Dnia Judaizmu wiąże się z wielowiekową obecnością gminy żydowskiej. Na przełomie XVIII i XIX w. Łódź zaczęła się przekształcać w silny ośrodek przemysłowy. Wraz z tym procesem nastąpił napływ ludności żydowskiej. W XIX w. powstały pierwsza synagoga i cmentarz żydowski.

Przed II wojną światową w Łodzi mieszkało blisko 250 tys. Żydów. To tu żył Izrael Poznański, który wzniósł olbrzymią fabrykę włókienniczą, pobudował dla siebie pałac, a dla swoich pracowników przybywających do Łodzi za chlebem kamieniczne mieszkania, szpital, a nawet kościół.

W czasie niemieckiej okupacji w Łodzi znajdowało się drugie co do wielkości (zaraz po Warszawie) getto. Oprócz Żydów łódzkich zwożono do niego Żydów z Niemiec oraz terenów będących pod okupacją niemiecką. W okresie istnienia getta zmarło w nim z głodu lub chorób blisko 50 tys. osób, natomiast ok. 80 tys. w 1944 r. deportowano do obozów śmierci.

Dzień Judaizmu w Warszawie

Na warszawskie obchody XXII Dnia Judaizmu złożyła się msza święta w intencji pogłębiania więzów miłości między chrześcijanami a Żydami oraz panel dyskusyjny „Żydzi i judaizm w tradycji katolickiej, prawosławnej i protestanckiej”. Głównym celebransem mszy był ks. Andrzej Tulej, koncelebrowali o. Marek Nowak OP i ks. Wojciech Bartkowicz. Liturgia w języku łacińskim odbyła się w kościele seminaryjnym archidiecezji warszawskiej. Schola klerycka poprowadziła śpiewy gregoriańskie, na koniec mszy zaśpiewano kolędę „Nuż my dziś Krześcijani”.

Ks. Tulej w kazaniu omówił relacje chrześcijańsko-żydowskie, przywołując nauczanie Soboru Watykańskiego II i św. Jana Pawła II. „Odkrywanie tej więzi duchowej, łączącej chrześcijaństwo z judaizmem, na pewno nie zmierza do zacierania różnic, one są. Nie zmierza do utraty własnej tożsamości, tak jak ruch ekumeniczny nie dąży do zatarcia tożsamości Kościoła. Przeciwnie, ułatwia uświadomienie sobie specyficznych różnic, ale także istotnych, wspólnych wartości” – powiedział kaznodzieja.

We mszy udział wzięli ambasador Izraela w Polsce Anna Azari, przedstawiciele Gminy Żydowskiej w Warszawie, członkowie Polskiej Rady Chrześcijan i Żydów, przedstawiciele Kościołów zrzeszonych w Polskiej Radzie Ekumenicznej, a także osoby zaangażowane w dialog międzyreligijny i ekumeniczny.

Po mszy w dolnym kościele odbył się panel dyskusyjny „Żydzi i judaizm w tradycji katolickiej, prawosławnej i protestanckiej”. Udział w nim wzięli rabin Stas Wojciechowicz, ks. protojerej dr Piotr Kosiński, ks. Michał Jabłoński i ks. Andrzej Tulej. Spotkanie poprowadził Zbigniew Nosowski.

Czytaj także:
Poznałam judaizm i zakochałam się na nowo we własnym chrześcijaństwie

Dzień Judaizmu w Lublinie

“Kiedy nie ma dookoła ludzi, ty bądź człowiekiem i zachowaj się jak człowiek wobec swojego brata” – powiedział rabin Symcha Keller, który był gościem lubelskich obchodów Dnia Judaizmu. Tegoroczne wspólne spotkanie Żydów i chrześcijan w Lublinie odbyło się pod hasłem zaczerpniętym z Biblii „Nie przychodzę, aby zatracać”.

Komentując 11. rozdział księgi proroka Ozeasza, rabin odniósł się do tragicznych wydarzeń z Gdańska. “To zło istnieje obok nas. Jeśli nie zdarzy się nic spektakularnego, ono przemyka przez nasze życie. Każdemu człowiekowi Bóg dał wybór pomiędzy dobrem a złem, życiem a śmiercią. Można pytać się, gdzie był Bóg, kiedy ten człowiek zadawał ciosy?” – pytał Keller.

Tłumacząc zarzut bierności Boga, nauczyciel żydowski zwrócił uwagę, że zło jest efektem wolnych wyborów ludzi. “Ta walka toczy się w każdej sekundzie życia. Kiedy nie ma dookoła człowieka, ty bądź człowiekiem i zachowaj się jak człowiek wobec swojego brata. Nie potrzebujemy wielkich systemów filozoficznych aby wiedzieć o tym, że mamy być dobrymi dla siebie nawzajem” – tłumaczył były przełożony łódzkich Żydów.

Wspólną modlitwę zakończyło Błogosławieństwo Aaronowe wygłoszone w języku polskim i hebrajskim. W spotkaniu wzięli udział metropolita lubelski abp Stanisław Budzik oraz bp Mieczysław Cisło.

Czytaj także:
Ile wiesz na temat judaizmu i relacji katolicko-żydowskich? Te warsztaty mogą pomóc

Ogólnopolski Dzień Judaizmu

Ogólnopolski Dzień Judaizmu został ustanowiony przez Konferencję Episkopatu Polski w 1997 r. Jego celem jest rozwój dialogu chrześcijańsko-żydowskiego, a także modlitwa i refleksja nad związkami obu religii.

Dzień Judaizmu ma pomóc katolikom w odkrywaniu judaistycznych korzeni chrześcijaństwa oraz pogłębianiu świadomości – jak nauczał Jan Paweł II – że religia żydowska nie jest wobec chrześcijaństwa rzeczywistością zewnętrzną, lecz “czymś wewnętrznym, oraz że nasz stosunek do niej jest inny aniżeli do jakiejkolwiek innej religii”.

Polska jest drugim, po Włoszech, europejskim krajem, w którym zaczęto organizować takie obchody. Później włączyły się w tę inicjatywę m.in. Austria, Holandia i Szwajcaria.

Zgodnie z założeniami Episkopatu Dzień Judaizmu ma przybliżać nauczanie Kościoła po II Soborze Watykańskim na temat Żydów i ich religii oraz ukazywać antysemityzm jako grzech. Jest to też okazja do propagowania posoborowego wyjaśniania tekstów Pisma Świętego, które w przeszłości mogły być interpretowane w sposób antyjudaistyczny i antysemicki.

Po raz pierwszy Dzień Judaizmu w Kościele katolickim w Polsce obchodzono w 1998 r. w Warszawie. Od tego czasu obchody te odbywały się w największych polskich miastach.

Obecnie do gmin żydowskich w Polsce należy ok. 4 tys. osób, natomiast społeczność Żydów w Polsce szacuje się na ok. 20 tys.

xpk, lk, tk, dg / Łódź, dg / Warszawa, dab / Lublin