Walka z AIDS. Na razie zwycięstwo jest tylko połowiczne

Nie brakuje sukcesów, jednak wciąż nie radzimy sobie z zapobieganiem.

Pomimo serii sukcesów „globalna odpowiedź na HIV zatrzymała się w martwym punkcie”. Takie ostrzeżenie zawiera raport Wspólnego Programu ds. AIDS (UNAIDS), opublikowany w Paryżu 18 lipca br. W dokumencie zatytułowanym  Miles to Go[i] dyrektor programu ONZ, Michel Sidibé ostrzega i wzywa do działania, aby osiągnąć cele zaplanowane na 2020 rok.

Elementy pozytywne

Dokument wymienia sukcesy walki z AIDS. W Afryce wschodniej i południowej, regionie zamieszkanym przez 53% z 36,9 milionów osób zarażonych wirusem HIV, w latach 2010-2017 wskaźnik śmiertelności z powodu chorób związanych z AIDS spadł o 42%, a liczba zarażonych wirusem HIV o 30%.

W perspektywie globalnej wydaje się, że postępy notuje terapia antyretrowirusowa. Pod koniec 2017 roku rekordowa liczba 21,7 mln osób, miała dostęp do tej terapii, czyli „pięć i pół razy więcej niż przed dekadą”. W porównaniu z końcem 2016 roku, nastąpił wzrost o 2,3 mln osób. Poza tym 75% osób miało świadomość swojego stanu zdrowia, co jest podstawowym warunkiem do tego, aby zacząć szukać i otrzymać pomoc.

Dzięki postępom w zakresie terapii liczba przypadków śmiertelnych z powodu patologii związanych z AIDS spadła o 34% w okresie 2010-2017. W 2017 r. zmarło 940 000 osób. W 2004 roku, najgorszym pod względem śmierci wywołanej powikłaniami AIDS, zmarło 1,9 miliona chorych.

Właśnie dzięki dostępności leków antyretrowirusowych jako formy prewencji przed zarażaniem dzieci przez matki zredukowano znacząco liczbę nowych infekcji HIV wśród dzieci. Według szacunków ONZ od 2010 r. zapobieżono 1,4 milionom zarażeń wśród dzieci.

W tym kontekście należy przypomnieć, że w 2017 roku Tajlandia całkowicie wyeliminowała ten typ zarażenia wirusem HIV, stając się pierwszym azjatyckim krajem, który osiągnął cele wyznaczone przez WHO.

Strefy cienia

Pomimo postępu i pozytywnych wieści, pozostaje mnóstwo do zrobienia, aby osiągnąć cele zakreślone w 2015 r. – zakończenie do 2030 roku epidemii AIDS „stanowiącej zagrożenie dla zdrowia publicznego”. Faktycznie niewiele krajów zdołało zrealizować założenia „strategii 90-90-90”, zakładającej, iż do 2020 roku przynajmniej 90% osób zarażonych wirusem HIV na świecie powinno mieć świadomość swojej sytuacji, 90% tych osób powinno być poddanych terapii antywirusowej i 90% tej grupy osób winno stłumić wiremię.

Pierwszy problem walki z AIDS jest natury finansowej. Według raportu ONZ, fundusze na walkę z AIDS w krajach średniozamożnych lub biednych wynosiły w 2017 roku 20 600 milionów dolarów, a więc zaledwie 80% kwoty założonej przez Zgromadzenie Ogólne ONZ. Jednocześnie nie pojawiła się żadna znacząca inicjatywa ze strony sponsorów. Brak owych 20% może okazać się „katastrofalny” dla 44 krajów, które w walce z pandemią w przeważającej mierze zależą od międzynarodowych funduszy. 

Drugim problemem jest zbyt wolne tempo naprawy sytuacji. Mimo iż liczba nowych zakażeń wirusem HIV spada – w szczytowym, 1996 roku było ich 3,4 milionów, w 2010 r. – 2,2 miliona i w 2017 r. – 1,8 miliona – to jednak spadek ten jest zbyt wolny, aby w 2020 roku osiągnąć zaplanowany limit 500 000 zarażeń. Podobną sytuację wykazują statystyki dotyczące zgonów związanych z AIDS – aby osiągnąć cele wytyczone na 2020 rok roczny spadek ich liczby powinien być większy o 150 000.

Poważne konsekwencje ma też brak testów do diagnozowania HIV u noworodków. Z tego powodu aż dwie trzecie dzieci HIV pozytywnych w wieku poniżej dwóch lat w Afryce, Azji i w Amerykach zaczyna terapię już z zaawansowanym deficytem immunologicznym. Chociaż założenia na rok obecny przewidywały cel 1,6 miliona dzieci poddanych terapii, realia są o wiele skromniejsze – 940 000. Jednocześnie w roku ubiegłym prawie 180 000 dzieci zostało zarażonych wirusem HIV.

Kryzys prewencji

Sidibé w swym raporcie wymienia również „kryzys prewencji” jako jeden z najpoważniejszych problemów w alce z AIDS/HIV.

Dla praw człowieka zdrowie jest imperatywem, dlatego jesteśmy dogłębnie zaniepokojeni brakiem politycznego zaangażowania i interwencyjną niemocą programów skierowanych na walkę z HIV – wyjaśniał dyrektor agencji ONZ podczas międzynarodowej konferencji poświęconej AIDS, zatytułowanej Breaking Barriers, Building Bridges [„Przełamywać bariery, budować mosty”], która miała miejsce w Amsterdamie w dniach 23-27 lipca. – Jeśli kraje sądzą, że mogą uwolnić się od swych pandemii, to są w groźnym błędzie – dodał.

Komisja złożona z 40 ekspertów z całego świata związana z naukowym czasopismem The Lancet sugeruje, iż w pewnym stopniu prewencja stała się ofiarą kampanii Getting to zero: End AIDS by 2030, w ramach której społeczność międzynarodowa zamierza wyeliminować pandemię do 2030 roku.

Dyskurs, jaki przeważa w kwestii końca AIDS wywołał groźne samozadowolenie i mógł przyspieszyć osłabienie tempa globalnego rozwiązania dla walki z HIV – stwierdził profesor Chris Beyer, epidemiolog z Johns University School of Public Health w Baltimore i jeden z przewodniczących komisji, cytowany przez Jona Cohena w czasopiśmie Science.

To samo zdanie podziela sekretarz generalny Międzynarodowej Komisji Katolickiej ds. Migracji i specjalny doradca ds. HIV Caritas Internationalis, Robert J. Vitillo, który uważa, iż to, co utrudnia walkę z AIDS to nieustanne ogłaszanie zwycięstwa.

Przed około rokiem również niektóre amerykańskie agencje informowały, iż jesteśmy bliscy końca AIDS. Okładki czasopism głosiły «Koniec z AIDS». Ta wieść się rozniosła i trudno z nią walczyć. Nie byliśmy bliscy końca AIDS wówczas, nie jesteśmy bliscy końca i teraz – oświadczył Vitillo dla Catholic News Service. – Zapanowało prawdziwe samozadowolenie. Istnieje wrażenie, że zużyliśmy mnóstwo energii, skupiając się tylko na tej chorobie, podczas gdy jest wiele innych priorytetów, którymi należałoby się zająć – dodał Vitillo.

Podstawowe przesłanie nowego raportu UAIDS brzmi następująco – nie możemy opuszczać broni przeciwko AIDS/HIV, gdyż bitwa nie jest jeszcze wygrana.

[i] Aby ściągnąć pełny tekst raportu, należy kliknąć w lewym górnym rogu strony.

Czytaj także:
Klasztor, którego charyzmatem jest opieka nad dotkniętymi HIV i AIDS

Czytaj także:
Reżyser „Szarych Aniołów” o filmie, ludziach ulicy i Polaku uratowanym w Nowym Jorku