Dlaczego na wigilii jemy ryby? Minisłownik religijny, który wyjaśnia świąteczne symbole

Trudno wyobrazić sobie święta Bożego Narodzenia bez choinki, pierników, ryby i barszczu. Czy to tylko tradycja? Jak bardzo szczególny dla naszej wiary jest to czas i jaką niesie treść religijną? Zobaczmy…

Wigilia to dzień czujnego i radosnego oczekiwania na narodziny Pana (łac. vigilare – czuwać, vigilia – czuwanie). Od pierwszych wieków chrześcijanie spędzali ten czas na modlitwie, wspólnym rozważaniu tajemnicy narodzenia i radosnym przygotowaniu do świąt. Ten dzień jest także tradycyjnie dniem postu, który oznacza oderwanie się od tego, co przemijające. I zrobienie w sobie miejsca dla Tego, którego oczekujemy.

Gwiazda wigilijna. Wieczerzę wigilijną rozpoczynamy, kiedy na niebie ukaże się pierwsza gwiazda. Jest to pamiątka gwiazdy betlejemskiej, którą ujrzeli mędrcy ze Wschodu.

Choinka jest znakiem rajskiego drzewa życia. Dlatego powinno się ją ubierać w dniu poświęconym pierwszym rodzicom, Adamowi i Ewie (24 grudnia). Tak jak drzewo w raju oddaliło Adama od Boga, tak Jezus Chrystus przez drzewo krzyża przyniósł nam pojednanie z Bogiem i zbawienie.

Lampki na choince przypominają, że Chrystus jest światłością świata. A kto za nim idzie, „nie będzie chodził w ciemności, lecz będzie miał światło życia” (J 8,12).

Jabłka i pierniki (kiedyś wieszano na choince niekonsekrowane hostie) zawiesza się na znak rajskiego owocu, który oddalił nas od Boga. A także na znak chleba eucharystycznego, który jest znakiem przebaczenia. Pod drzewkiem umieszczamy prezenty, jako symbole darów Chrystusa. Chrystus przychodzi do nas z wielkimi darami odkupienia, dlatego tego dnia symbolicznie obdarowujemy się prezentami.

Radosny i pełen światła żłóbek z figurką Dzieciątka Jezus powinien być przygotowany przez najmłodszych i umieszczony w widocznym miejscu, aby przypominał sens naszego świętowania. Drzewo żłóbka betlejemskiego już wskazuje na drzewo krzyża, przez które Zbawiciel przyniesie światu przebaczenie i pokój.

Najważniejszym momentem wieczerzy wigilijnej jest łamanie się opłatkiem. Opłatki są wykonane z niekwaszonego ciasta, które w Biblii oznacza pojednanie i wolność od kwasu symbolizującego nienawiść. Przyniesienie opłatka z kościoła parafialnego jest znakiem zachowania jedności ze wspólnotą Kościoła. Łamanie się opłatkiem odnosi nas do Eucharystii. Jest znakiem przebaczenia uraz i obdarowania się miłością i życzliwością, które otrzymaliśmy od Chrystusa.

Uroczysta kolacja w wigilijny wieczór ma charakter wspólnotowy. Dlatego zbieramy się w gronie najbliższych, aby razem oczekiwać na Pana, który przychodzi, aby nas pojednać z Bogiem i między sobą. Dlatego wszystkie symbole tego wigilijnego dnia wskazują na Jezusa Chrystusa.

Wolne miejsce przy stole jest znakiem pamięci o naszych bliskich, którzy nie mogą z nami spędzić świąt, oraz symbolem otwartego serca dla przygodnego gościa, który może zapukać do naszych drzwi, a my go wpuścimy do domu.

Barszcz czerwony przypomina o krwi niemowląt niewinnie zgładzonych przez Heroda, który chcąc zabić narodzonego Mesjasza, zarządził rzeź chłopców.

Ryba wskazuje na Jezusa Chrystusa. W tradycji chrześcijańskiej to symbol odradzającego się życia i znak pierwszych chrześcijan. Greckie litery wyrazu ICHTHYS (ryba) stanowią pierwsze litery Jego tytułów: (Iesous) Jezus (CHristos) Chrystus (THeou) Boga (‛Yios) Syn (Soter) Zbawiciel.

Pasterka jest pamiątką z pierwszych wieków chrześcijaństwa, kiedy to nabożeństwa nocne były zwyczajną praktyką Kościoła. Pierwsze msze święte o północy 24 grudnia sprawowano w Betlejem. W Rzymie zwyczaj ten znany był już za czasów papieża Grzegorza I Wielkiego. Pasterkę odprawiano przy żłóbku Chrystusa w Bazylice Matki Bożej Większej.

Pastorałki (łac. pastor – pasterz) w prosty i radosny sposób opowiadają o cudzie Bożego Narodzenia. Polska jest jednym z krajów, które mają najwięcej kolęd (mamy ich ok. 500). Z kolędowaniem łączy się w Polsce zwyczaj przebierańców-kolędników, którzy w czasie od Bożego Narodzenia do Objawienia Pańskiego (6 stycznia) śpiewają kolędy, obchodzą domy i zbierają dary.

Wieczerza wigilijna to czas wspólnego spożywania posiłku i obdarowywania się prezentami, to też okazja do okazania przebaczenia i życzliwości najbliższym. Niech poznanie chrześcijańskiej symboliki pomoże dojrzale i świadomie przeżywać tajemnice naszego zbawienia i odnajdywać piękno i głęboki sens naszej wiary i naszego świętowania.