Święty Łukasz namalował pierwszy portret Maryi?

Święty Łukasz Ewangelista z zawodu był lekarzem, jak wspomina w jednym ze swoich listów jego przyjaciel, św. Paweł („umiłowany lekarz”, zob. Kol 4,14). Tradycja ustna podaje, że poza tym zajmował się on również malarstwem, dlatego patronuje zarówno lekarzom, jak i malarzom.

Jego księga Ewangelii podparta została wnikliwymi badaniami i rozmowami, które odbył z osobami z najbliższego kręgu Jezusa, z Jego apostołami i Jego Matką. Wśród egzegetów pojawiają się nawet głosy, że sama Maryja podyktowała ewangeliście hymn Magnificat. Wyłącznie w jego księdze bowiem znajdujemy tak osobiste wzmianki o Matce Bożej jak: „Maryja zachowywała wszystkie te sprawy i rozważała je w swoim sercu” (Łk 2,19).

Z uwagi na więź, jaka łączyła go z Maryją oraz ze względu na zamiłowanie do malarstwa przypisuje mu się autorstwo pierwszego obrazu Matki Bożej. Święty Łukasz miał ją sportretować wtedy, kiedy z wielką miłością opowiadała mu wszystkie wydarzenia z życia Jej Syna Jezusa.

Gdzie teraz można oglądać ten portret? W rzymskich katakumbach Pryscylii znajduje się jeden bardzo stary obraz Matki Bożej przypisywany św. Łukaszowi. Niemniej w tradycji rzymskiej przyjęło się również uważać go za autora wyjątkowo cennego dla Rzymian wizerunku Salus Populi Romani (Ocalenie Ludu Rzymskiego), który rzekomo został namalowany na kawałku drewna pochodzącego ze stołu, przy którym Jezus spożył z apostołami Ostatnią Wieczerzę.

Legenda głosi, że obraz ten znajdował się w Jerozolimie aż do chwili, gdy został znaleziony przez św. Helenę wraz z innymi świętymi relikwiami, takimi jak krzyż, na którym skonał Chrystus. Najpierw trafił do Konstantynopola, siedziby jej syna, cesarza Konstantyna Wielkiego, a następnie został przewieziony do Rzymu przez samą św. Helenę, gdzie umieszczono go w Bazylice Matki Boskiej Większej, uznawanej za pierwsze sanktuarium wzniesione na cześć Matki Bożej w świecie zachodnim.

Decyzją papieża św. Jana Pawła II obraz ten stał się symbolem Światowych Dni Młodzieży zorganizowanych w Rzymie w jubileuszowym roku 2000. Jest on również niezwykle bliski sercu papieża Franciszka, który modli się przed nim przy okazji każdej ważnej podróży apostolskiej.

Świętemu Łukaszowi przypisuje się ponadto autorstwo trzech innych wizerunków maryjnych: Włodzimierskiej Ikony Matki Bożej, Patronki Rosji, obraz Madonny w sanktuarium w Imprunecie (Włochy, prowincja Florencja), a także portret Matki Boskiej z Dzieciątkiem czczony w sanktuarium della Madonna di San Luca (Najświętszej Maryi Panny od św. Łukasza) w Bolonii.

Nie wiemy, które z tych dzieł faktycznie wyszło spod pędzla św. Łukasza, a kiedy chodzi jedynie o utrwalony tradycją niepotwierdzony przekaz. Pewne jest natomiast to, że najpiękniejszy obraz Maryi, jaki święty malarz nam zostawił, to ten tak misternie zarysowany na kartach jego Ewangelii.